مشاوره تحصیلی و شغلی فعالیتی است که اطلاعات ضروری و حیاتی درباره فرد و مختلف مشاغل را در اختیار مراجع قرار می‌دهد. در دوران تحصیل، هدایت تحصیلی به سوی شغل‌های مناسب و ضروری، یکی از ضروریات است که در دوره دبیرستان و پیش از ورود به بازار کار رخ می‌دهد.

هر جامعه نیازمند افراد متخصص است تا در صورت داشتن شرایط، مشاغل را به دست بگیرند.

هر سال، تعداد زیادی از دانشجویان از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند و این فارغ‌التحصیلان نیازمند شغل می‌شوند. اگر مشاوره تحصیلی و شغلی توسط روانشناس مربوط به درستی انجام نشود، بسیاری از آنها ممکن است بیکار بمانند و این موضوع منجر به اتلاف هزینه‌های زیادی در کشور گردد.

ضرورت مشاوره تحصیلی و شغلی

راهنمایی شغلی به فرد در تصمیم‌گیری در مورد شغل مناسب و گام‌های لازم برای رسیدن به آن، از طریق هدایت ضعف و توانایی‌های شخصی، کمک می‌کند. این راهنمایی، افراد را در درک بهتر دنیای مشاغل و شناخت ویژگی‌های شخصی خود یاری می‌کند. سپس، با آگاهی از نیازهای جامعه و مشاغل مختلف، افراد را به انتخاب شغلی هدایت می‌کند.

مراحل این راهنمایی شامل بررسی دقیق ضغف‌ها و توانایی‌های فرد و سپس ارائه دوره‌های آموزشی لازم است. این دوره‌ها، افراد را برای ورود به عرصه‌ی شغلی مورد نظر آماده می‌کنند. در نهایت، افراد با انجام این مراحل و اخذ آموزش‌های لازم، با رضایت و اطمینان به اشتغال خود ادامه می‌دهند.

راهنمایی و مشاوره تحصیلی و شغلی نقش اساسی در تحقق اهداف شغلی افراد دارد. این خدمات به فرد این امکان را می‌دهند که خود را بهتر بشناسد و بازار کار و فرصت‌های شغلی را بهتر درک کند.

مشاوره تحصیلی و شغلی با ارائه روش‌ها و اطلاعات مفید، توانایی‌ها، ویژگی‌ها، و علایق دانش‌آموزان را بهبود می‌بخشد. این خدمات می‌توانند انگیزش تحصیلی را افزایش دهند و به پیشرفت فرد در مسیر تحصیلی و حرفه‌ای کمک کنند. همچنین، با کاهش نگرانی‌های آینده تحصیلی و شغلی، افراد را در راستای تعیین مسیر حرفه‌ای خود حمایت می‌کنند.

مشاوره تحصیلی چیست

مشاوری تحصیلی نقش مهمی در هدایت افراد به منظور انتخاب رشته تحصیلی، دانشگاه مناسب، و پیشروی حرفه‌ای در آینده‌ی خود ایفا می‌کند. این فرایند به صورت یک همکاری فعّال بین فرد و مشاور تحصیلی اجرا می‌شود تا تصمیمات تحصیلی بهتری گرفته شود. مشاوران تحصیلی با ارزیابی علایق، استعدادها، مهارت‌ها، و نقاط قوت و ضعف فرد، به او کمک می‌کنند تا تصمیماتی سازنده و مطابق با شرایط فردی خود بگیرند.

فعالیت‌هایی که توسط مشاوران تحصیلی انجام میشوند:

1. ارزیابی مهارت‌ها و علاقه‌ها و معرفی رشته‌های مناسب برای هر فرد.
   2. معرفی دانشگاه‌ها و موسسات آموزشی مناسب برای تحصیلات افراد.
   3. راهنمایی درباره مراحل ثبت نام و انتخاب دروس.
   4. ارائه برنامه درسی با توجه به نیازهای هر فرد.
   5. پشتیبانی در مواجهه با چالش‌های تحصیلی و روانی.
   6. ارائه راهکارهای بهبود عملکرد تحصیلی و حرفه‌ای.
   7. راهنمایی در انتخاب مسیر حرفه‌ای و توسعه مهارت‌های شغلی.

اهمیت داشتن مشاور تحصیلی و شغلی

هر کسی تمایل دارد شغلی را انتخاب کند که به جز تأمین نیازهای مالی، از نظر روحی نیز او را راضی کند. به همین دلیل، برای دستیابی به این هدف و یافتن افراد مناسب برای مشاغل، ضرورت دارد که به مطالعه فردی و بررسی ویژگی‌های آنها اهتمام شود.

در غیر اینصورت، با سپردن مشاغل به افرادی که علاقه‌ای به انجام شغل مورد نظر ندارند یا فاقد توانایی و استعداد لازم برای انجام آن هستند، فردی نه تنها به بیکاری و بیهودگی سر می‌برد، بلکه باعث از دست رفتن منابع ملی نیز می‌شود.

نقش آموزش و پرورش در رابطه با انتخاب شغلی

سازمان تعلیم و تربیت در هر جامعه باید شرایط لازم برای انتخاب‌های آگاهانه و منطقی را فراهم کند. در این زمینه، تمامی عوامل تأثیرگذار بر این فرآیند باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.

در بسیاری از کشورها از جمله ایران، دوره آموزش متوسطه به عنوان منبع اصلی تربیت نیروی انسانی ماهر و غیرماهر شناخته می‌شود و تأثیر قابل توجهی در موفقیت برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی دارد.

دانش‌آموزان دوره متوسطه نیاز به انتخاب شغل و اشتغال حساس دارند، بنابراین باید بستری مناسب برای این انتخابات فراهم شود. به پایان این دوره حساس، دانش‌آموزان باید با توجه به دانش و مهارت‌های خود، به بازار کار وارد شده و زندگی مستقلی را شروع کنند.